Dietetyka - czym się zajmuje i jakie wyodrębnia specjalizacje
Dietetyka, mówiąc ogólnie zajmuje się planowaniem prawidłowego żywienia osób zarówno chorych, jak i zdrowych, sporządzaniem diet leczniczych w żywieniu szpitalnym i w zakładach żywienia zbiorowego. Dietetyka zajmuje się również nadzorowaniem procesu przygotowywania potraw, dietetycy opracowują metody przetwarzania i sposobu powstawania posiłków. Wbrew obiegowej opinii dietetyka to nie tylko opracowywanie sposobów żywieniowych dla osób otyłych, czy dotkniętych nadwagą, to również udzielanie porad żywieniowych i kontrola indywidualnie przygotowywanych jadłospisów żywieniowych z uwzględnieniem zapotrzebowania organizmu człowieka na określone składniki odżywcze. Najpopularniejszymi specjalizacjami w tym zawodzie jest: dietetyk kliniczny – jego zadaniem jest przywrócenie pacjenta do zdrowia w warunkach klinicznych, dietetyk sportowy – wykorzystuje swoją wiedzę w celach poprawy efektów sportowych w oparciu o aspekty żywieniowe i udziela porad żywieniowych osobom aktywnie uprawiającym sport, dietetyk dziecięcy – obejmuje opieką metody żywieniowe dzieci i młodzieży, analizuje wpływ stosowanej diety na prawidłowy rozwój dziecka, dietetyk zdrowia publicznego – promuje politykę zdrowotną i zasady zdrowego żywienia wśród grup społecznych i w przestrzeni publicznej, psychodietetyk – bada podłoże psychiczne w zaburzeniach żywieniowych, stara się przywrócić kontrolę nad konsumpcją.
Dietetyka - żywienie ludzi zdrowych, zapobieganie chorobom
Współczesne zasady żywieniowe podają, ze podstawowe zasady żywienia opierają się tak naprawdę na kilku prostych zasadach – przede wszystkim jeść regularnie – dla każdego z nas może to oznaczać trochę inny model, najczęściej przyjmuje się jednak, że są to 3-5 posiłków dziennie, co 3-4 godziny. Po drugie to, co spożywamy powinno być jak najmniej przetworzone, im bardziej naturalne produkty, tym są lepiej przyswajalne przez nasz organizm. Należy więc jak najbardziej ograniczyć wszystkiego rodzaju proszkowane produkty, Fast-food, zupy instant i inne tego typu chemicznie poprawiane produkty żywnościowe. Kolejnym ważnym czynnikiem, który powinno się wprowadzić do codziennej diety to warzywa i owoce, powinno pojawiać się ich jak najwięcej w stosunku najlepiej 3 porcje warzyw na 1 porcję owoców. Warzywa są najzdrowszym zamiennikiem innych produktów żywieniowych – o ile nie ma innych przeciwwskazań. Owoców powinno być w naszej diecie mniej niż warzyw, ponieważ w przeciwieństwie do nich zawierają sporo cukrów i w efekcie nadmierne spożywane owoców też może skutkować otyłością. Węglowodany – TAK – ale też z umiarem, im większa aktywność ruchowa tym większe zapotrzebowanie na energię, należy też zwrócić uwagę na przyswajalność zbóż – lepsze ma żyto niż pszenica. Powinno się maksymalnie wykluczyć cukier – napoje słodzone, potrafią mieć zawartość cukru kilkunastokrotnie przekraczającą zalecane spożycie. Mleko i dobrej jakości nabiał, również powinny znaleźć się w naszej diecie. Należy też starać się wprowadzać w swojej diecie aktualne zalecenia piramidy żywieniowej, powinno to zadziałać jako profilaktyka chroniąca przed wieloma schorzeniami i dysfunkcjami spowodowanymi niezdrową dietą.
Dietetyka- racjonalne żywienie osób z nadwagą
Niestety nie ma na dzień dzisiejszy złotego środka, pozwalającego skutecznie pozbyć się nadwagi, dla każdego pacjenta potrzebna jest indywidualnie opracowana dieta, ale istnieją żelazne zasady, które pozwolą zahamować, lub osłabić tempo wzrostu wagi. Jak wspomniano wcześniej powinniśmy skupić się na regularności spożywanych posiłków, oprzeć swoją dietę o zasady Piramidy Żywieniowej – to doskonały początek w walce z otyłością. Należy też pamiętać, że utrata zbędnych kilogramów, też musi odbywać się stopniowo i nie powinna przekraczać 1kg tygodniowo, szybka utrata masy ciała na pewno nie jest zdrowa. Wprowadzanie racjonalnego żywienia nie jest wcale łatwe, ale ograniczenie, lub całkowite wykluczenie przetworzonych produktów, Fast-foodów i cukru w posiłkach jest niezbędnie, wręcz konieczne, a w ich miejsce powinniśmy spożywać warzywa i owoce – warzywa są niezastąpione w redukcji kilogramów, dlatego powinny być obecne w dawkach nawet 500g dziennie. Do tego dbałość o to, aby posiłki były mniejsze, ale przyjmowane regularnie 4-5 posiłków w równych odstępach czasu, przy czym śniadanie najpóźniej powinno być spożyte na godzinę po przebudzeniu, a ostatni posiłek na 2-3 godziny przed snem.
Dietetyka-żywienie osób aktywnie uprawiających sport
Naukowcy już na początku lat 90 zeszłego wieku potwierdzili, że odpowiednia dieta może wywierać znaczący wpływ na wytrzymałość przy długotrwałym wysiłku, co przenosi się na kondycję sportowca, a w efekcie na osiągane wyniki. Wiadomo, że nie ma jednej unikalnej diety „sportowej”. Zupełnie inaczej wygląda sposób odżywiania człowieka podnoszącego ciężary, a inaczej biegacza długodystansowego. Istnieje jednak wspólna cecha diet sportowych i jest nią dostarczanie większej ilości węglowodanów, niż u osób prowadzących mniej aktywny tryb życia. Węglowodany powinny stanowić ponad połowę, a nawet 70% dziennych kalorii. Około 10% powinno pochodzić z białek, a reszta tłuszcze. Wiadomo, że wszystko powinno być dostarczane w zbilansowanych posiłkach wzbogaconych witaminami i mikroelementami, które są w znacznym stopniu tracone podczas treningów. Duża wagę sportowcy powinni przywiązywać do dostarczania organizmowi żelaza i glikogenu, niedobór tych składników skłania do częstych zmęczeń i sztywności stawów, co przekłada się na jakość treningu i osiągane wyniki. Bardzo ważnym czynnikiem jest również nawadnianie i dostarczanie odpowiedniej ilości płynów. Często jest to woda wzbogacona właśnie w mikroelementy, sole mineralne i witaminy, sportowcy muszą przykładać dużą wagę do odpowiedniej ilości przyjmowanych płynów. Podczas uprawiania długodystansowych biegów, czy jazdy na rowerze, konieczne są przekąski podczas treningu, aby cały czas dostarczać organizmowi odpowiednią ilość energii i minimalizować efekty wyczerpania organizmu.
Dietetyka – racjonalne żywienie przy różnego rodzaju chorobach
Różne rodzaje schorzeń, choroby przewlekłe lub objawy chorobowe, też wymagają zastosowania odpowiedniej diety. Przykładowo w trakcie gorączki organizm zużywa dużo więcej węglowodanów i zaczyna pobierać energię z tkanki tłuszczowej i mięśni. Podczas gorączki powinno się stosować dietę lekkostrawną i łatwo przyswajalną, porcje mogą być mniejsze, ale przyjmowane częściej (5-6 razy na dobę. Warto też zadbać, aby najobfitszy posiłek spożyć wtedy, kiedy gorączka jest najniższa, zazwyczaj przed południem. Przy gorączce należy unikać tłustych mięs i wędlin, zaleca się pszenne pieczywo, jajka, drób, makaron, produkty mleczne typu jogurt, kefir, maślanka.
Dieta osób z cukrzycą typu 1, jest wzbogacona o dodatkowe posiłki (nawet 7 dziennie), które powinny być przyjmowane regularnie, najlepiej w okresie podawania insuliny, chorzy powinni unikać tłuszczy, a przyjmować więcej węglowodanów. W diecie cukrzycowej powinno być obecne chude mięso i wędliny, drób, ryby, produkty mleczne, jajka – białka pochodzenia zwierzęcego, powinny się też pojawić produkty zbożowe, warzywa i owoce, ale z zastrzeżeniem owoców o dużej zawartości cukrów prostych.
Podczas przewlekłej niewydolności nerek – powinno ograniczyć się spożywanie białka, ale zwiększyć dawki tłuszczy i węglowodanów. Powinny one stanowić w przeciwieństwie do diety osób zdrowych nawet 40% dostarczonej energii. Należy też zwrócić uwagę na dietę niskosodową, a użycie soli powinno być o wiele niższe niż u osób zdrowych. Ograniczenie tłustych wędlin, smalcu, podrobów – ogólnie ujmując tłuszczy zwierzęcych. Częściej powinno się podawać warzywa, ziemniaki, owoce.
Objawy refluksu można złagodzić stosowaniem diety ograniczającej tłuste i smażone potrawy, podawać mięso drobiowe lub cielęcinę, raczej gotować lub piec w rękawie lub gotować na parze. Chude przetwory mleczne z obniżona zawartością tłuszczu.
Dobrze zbilansowana dieta ma ogromny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie Tylko wtedy, gdy dostarczamy organizmowi właściwe dobrane składniki pokarmów możemy prawidłowo rozwijać się i funkcjonować. Problem racjonalnego żywienia dotyczy wszystkich, bez względu na wiek i stan zdrowia. Właściwie opracowana dieta może wspierać proces leczenia i rehabilitacji, zapobiega najróżniejszym chorobom i nadwadze. I tu właśnie z pomocą przychodzi nam dietetyka, czyli nauka która zajmuje się opracowaniem norm prawidłowego żywienia.
